“Atatürk ve Silah Arkadaşlarının Sevdiği Yemekler Mutfak Atölyesi”

Ege Üniversitesi (EÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü ile Sağlıklı Yaşam ve Beslenme Topluluğu iş birliğinde “Cumhuriyetin 100. Yılı etkinlikleri” kapsamında “Atatürk ve Silah Arkadaşlarının Sevdiği Yemekler” konulu mutfak atölyesi etkinliği düzenlendi. EÜ Suat Cemile Balcıoğlu Yerleşkesi Beslenme İlkeleri Laboratuvarında yapılan etkinliğe EÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Esin Çeber Turfan, Beslenme ve Diyetetik Bölümü öğretim üyeleri   Doç. Dr. Özge Küçükerdönmez ve Dr. Öğr. Üyesi Murat Urhan, akademisyenler ve öğrenciler katıldı. Atölye kapsamında Atatürk’ün sevdiği yemeklerin olduğu sofra canlandırıldı.

Etkinlikte Beslenme ve Diyetetik Bölümü öğrencisi ve aynı zamanda Sağlıklı Yaşam ve Beslenme Topluluğu Başkanı Nilce Özdamar tarafından Atatürk’ün sofrasına dair bilgilendirici bir konuşma yapıldı. Nilce Özdamar, “Atatürk her konuda olduğu gibi sofrası konusunda da çok özenliydi ve kendine özgü bazı alışkanlıkları vardı. Örneğin sofradan hiçbir zaman tam doymadan kalkardı. Tıka basa yemenin hem sağlık için zararlı olduğunu düşünürmüş hem de bunu bir israf olarak görürmüş. Atatürk’ün baş sofracısı İbrahim Ergüven anılarından şöyle bahsediyor ‘Her günümüz bayram gibi geçerdi. Atatürk’ün sofrası sadece bir sofra değildi, adeta bir üniversite sırası gibiydi. Orada çeşitli fikirler üretilir, konuşulur, tartışılırdı. Herkesin elinden kâğıt kalem eksik olmazdı, hatta Atam zaman zaman bana da fikrimi sorardı’ Masanın bir yanında her zaman bir kara tahta olurmuş, bir de tebeşir. Konuklar düşüncelerini orada yazarçizer ve ifade edermiş her tabağın yanında da mutlaka bir not defteri ve kalem olurmuş. Atatürk sofrada bile fikre, düşünceye verdiği önemden asla ödün vermemiş. Halit Atay’a göre Atatürk’ün favori kahvaltısı peynirli omletmiş aslında. Kahvaltılarını genelde sade bir şekilde yapmayı tercih ediyormuş. Bir bardak ayran ya da bir kase yoğurtla bir dilim ekmek yiyormuş kahvaltılarında. Kahvaltıdan sonra gazetesini ve sütlü kahvesini alarak dinlenmeye çekiliyormuş” dedi.

“Atatürk kahveyi çok severmiş”

Atatürk’ün sıkı bir kahve tiryakisi olduğunu belirten Özdamar, “Atatürk çok sıkı bir kahve tiryakisiydi. Günlük kahve tüketimin 15 fincana kadar çıktığı rivayet ediliyor. Öğle yemekleri de kahvaltı gibi sade oluyormuş. En sevdiği yemek ise kuru fasulye ve pilavmış. Atatürk buna yağlı fasulye dermiş. Her öğün sıkılmayacağını ifade ettiği rivayet ediliyor hatta. Mutfakta hiçbir zaman kuru fasulye tenceresi eksik olmazmış. Çocukluğundan kalma en sevdiği lezzet ise, annesi Zübeyde Hanım’ın yaptığı Selanik usulü ıspanaklı börekmiş. Böreğin kokusunu Atatürk hiç unutamamış ve zaman zaman mutfaktan canının bu böreği çektiğini söyleyerek yapılmasını istermiş. Bu böreğin yanında da mutlaka soğuk ayran içermiş. Türk geleneksel mutfağından çok hoşlanan Atatürk’ün tabii ki vazgeçemediği bir içecekmiş ayran. Sadece kahvaltıda ve akşam yemeğinde değil ikindi öğününde bile aslında ayran tüketiyormuş. Akşam sofrası ise zaten başlı başına bir curcunaymış. Kimler yokmuş ki bu sofrada. Döneminin en ünlü düşünürleri, yazarları, sanatkârları, bilim insanları. Atatürk sofranın muntazam düzende olmasını ister, kendisi özellikle sofra düzenini titizce kontrol edermiş. Akşam sofrasında genelde sebze ağırlıklı yemekler olur, nadiren et ya da tavuk servis edilirmiş. Atatürk yemek seçiminde de hassas davranır, kurtuluş savaşından çıkan fakir bir milletin mensubu olduğunu asla unutmazmış. Tatlıyla ise pek arası yokmuş, gül reçelini seviyormuş. Bazen kendini halsiz hissettiğinde ise irmik helvası ya da Selanik usulü yanya baklavası tercih ediyormuş. Enginarı ise hiç yiyemezmiş Atatürk. Hastalığının ilerleyen zamanlarında karaciğere iyi geldiğini duyunca enginar istemiş fakat enginarın mevsimi değilmiş. Enginar Hatay’dan sipariş edilmiş fakat gelene kadar maalesef çok geçmiş” dedi.

Etkinlikte Atatürk’ün sofrası canlandırılarak sofraya Atatürk’ün tam boy görseli, yanında her zaman hazır bulunan tahtası, not defteri ve kalemi konuldu, fonda sevdiği müzikler çalındı. Etkinlikte farklı yemekler laboratuvarda hazırlanarak sunuldu. Genelde sade bir kahvaltı tercih ettiği için peynirli omlet ve gül reçeli, en sevdiği yemek olan etsiz kuru fasulye ve pirinç pilavı, etli bamya yemeği, karnıyarık, Selanik usulü ıspanaklı börek ve ayran, sevdiği mezelerden fava, akşam yemeklerinden sonra kendisine eşlik eden sıcak leblebi, tatlı olarak irmik helvası ve türk kahvesi sofrada yerini aldı. Ayrıca Atatürk’ün karaciğere iyi geldiği için yaşamının son dönemlerinde yemek istediği ancak ne yazık ki yiyemediği enginarla yapılmış farklı yemekler (zeytinyağlı enginar, enginarlı pirinç pilavı, garnitürlü çanak enginar) de hazırlandı ve sofraya konuldu. Silah arkadaşlarını anmak üzere üzüm hoşafı ve yarım ekmek de sofraya konularak sofra tamamlandı. Etkinliğe Sağlık Bilimleri Fakültesi akademik ve idari çalışanları ile öğrencileri katıldı. Yapılan yemeklerin tadılmasıyla etkinlik son buldu.