Ege Üniversitesinden Yeni Bir Psikolojik Değerlendirme Aracı: Yüz Tanıma Becerisi EGEFACE ile Ölçülüyor
EÜ Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Sonia Amado ve Doç. Dr. Aycan Kapucu Eryar’dan özgün ve yenilikçi proje daha…
Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü Deneysel Psikoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Sonia Amado, Ege Yüz Tanıma Laboratuvarı’nın çalışmalarını anlattı. Geliştirdikleri “EGEFACE” testi ile ilgili bilgiler veren Prof. Dr. Amado, yüz tanımaya yönelik bu testin tüm dünyada yaygınlaşmasını umduklarını dile getirdi. Prof. Dr. Amado, “Bu çalışma ile literatürde yüz tanıma becerisini ölçen mevcut testlerin eksikliklerini gidermeyi ve hareketli video uyaranlar kullanarak yüz tanımadaki bireysel farklılıkları incelemeyi amaçladık” diye konuştu.
Çalışmalarında deneysel bir yöntem kullandıklarını ifade eden Prof. Dr. Sonia Amado, “Bilişsel Psikoloji Laboratuvarımızda öğrenciler ve farklı katılımcı gruplarıyla dikkat, bellek, algı konularında deneysel çalışmalar yapıyoruz. Yaklaşık 2016 yılından itibaren yüz tanıma çalışmalarımıza başladık. Çünkü yüz tanıma, bizlere karşıdaki kişinin mensup olduğu ırk, cinsiyet, yaş, kimlik bilgisi gibi benzersiz bilgiler ve ipuçları sağlar. Bununla beraber karşıdaki kişinin yüz ifadesini tanımlayabilmek sosyal ilişkiler açısından büyük öneme sahiptir. Örneğin bir kişinin kim olduğuna karar verirken yine yüzünden faydalanıyoruz. Ayrıca yüz tanıma yeteneği diğer görselleri ve nesneleri tanıma yeteneğinden ve diğer bilişsel yeteneklerden bağımsızdır’’ dedi.
İnsan zihninde yüz tanımaya ilişkin farklı bazı süreçlerin ve mekanizmaların olduğunu ve bu konuda çalıştıklarını belirten Prof. Dr. Amado, “Ekibimiz özellikle son yıllarda bireysel farklılıklarla ilgileniyor. Örneğin, sadece bir defa gördüğü kişiyi yıllar sonra başka bir ortamda karşılaşınca tanıyan kişiler, süper yüz tanıyıcıları olarak adlandırılır ve bu özellik güvenlik kavramını içine alan mesleklerde önemli bir kriter olarak öne çıkmaktadır” diye konuştu.
“EGEFACE, umuyoruz ki dünyada da kullanılmaya başlayacak’’
Süper yüz tanıyıcılar hakkında bilgi veren Prof. Dr. Amado, “Ekibimizin bulgularına göre süper yüz tanıyıcılar daha çok gözle burun arasına odaklanıyorlar, daha az göz hareketi yapıyorlar, yani bütünsel işlemeyi daha iyi yapıyorlar. Bu konular üzerindeki çalışmalarımız için bazı testler kullanıyoruz. Yurt dışından getirilen testleri, Türkçeye uyarlayıp norm çalışmaları yapıyoruz. TÜBİTAK 1001 projesi çerçevesinde EGEFACE adını verdiğimiz dinamik uyaranların kullanıldığı bir test geliştirdik. Bu test, hareketli yüzlerden kişileri nasıl daha iyi tanıyabileceğimizi ele alıyor. Behavioral Research Methods Dergisi’nde yayımlanan makalemiz sayesinde testimiz EGEFACE, umuyoruz ki dünyada da kullanılmaya başlayacak ve bireylerarası farklılıkları ölçme konusunda bilime katkı sağlayacak’’ dedi.
“EGEFACE testimiz, demans hastaları üzerinde başarılı oldu’’
Prof. Dr. Amado, “EGEFACE testimizi, Ege Üniversitesi Nöroloji Bölümü ile ortak çalışmamız sonucunda demans hastalarına uyguladık ve testimiz başarılı oldu. EGEFACE’i demans hastaları üzerinde gerçekleştirme nedenimiz, demans hastalığının kişilerde yüz tanımayı erken dönemlerde bozuyor olmasıydı. Bu test aracılığıyla hastalığın erken teşhisinde kimin Alzheimer tipi demans geliştireceğine dair bizlere ipucu sunabildiğini görmüş olduk. Bundan sonraki çalışmamız hastalığın tanı aşamasında fayda sağlayıp sağlamayacağına yönelik olacak’’ diye konuştu.
Prof. Dr. Amado, “Ege Üniversitesi, Yüz Tanıma Laboratuvarı kuruluşundan bu yana bize büyük destek veriyor. Lisans öğrencilerimiz de projelerde aktif rol alarak laboratuvar çalışmalarına önemli katkı sağlıyor. Doç. Dr. Aycan Kapucu Eryar ile liderliğini yaptığımız araştırma ekibimizle birlikte dahil olduğumuz kültürlerarası çalışmada, Kanada ve Uzak Doğu gibi farklı coğrafyalar da yer alıyor. Bu çalışmada, farklı çevrelerde büyümüş bireylerin yüz algıları ve çevrenin bu algımıza etkisi araştırılıyor. Özellikle “Türkiye’nin doğu veya batısında, kırsal veya kentsel bölgelerinde büyümemin yüz algısına ve yüz tanıma süreçlerine nasıl yansıdığını anlamayı hedefliyoruz” dedi.
