Egeli akademisyenden bağımlılıkla mücadeleye katkı sağlayacak hızlı tanı kiti projesi
Maddeleri tükürükten tespit eden test kiti üretecekler
Egeli akademisyenden bağımlılıkla mücadeleye katkı sağlayacak hızlı tanı kiti projesi
Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Biyomühendislik Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Emine Güler Çelik ve ekibi, bağımlılıkla mücadeleye önemli katkı sağlayacak bir projeyi hayata geçirdi. “Yasadışı Maddelerin Tükürükten Belirlenmesi için İş Yeri ve Trafikte Kullanıma Uygun Yenilikçi Test Kitleri” isimli proje, “TÜBİTAK – 1005 Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünler Araştırma Destek Programı” kapsamında desteklenmeye uygun bulundu.
Proje ekibini tebrik eden Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, “Üniversitemiz akademisyenlerinin TÜBİTAK nezdindeki başarıları artarak devam ediyor. Tam akredite bir araştırma üniversitesi olarak sorumluluklarımızın bilinciyle çalışmalarımıza devam ediyoruz. Dr. Öğr. Üyesi Emine Güler Çelik hocamız ve ekibinin projeleri kapsamında geliştirecekleri test kitleri bağımlılıkla mücadeleye ve madde kullanımının azaltılmasına büyük katkı sağlayacak. Hocamızı ve ekibini tebrik ediyorum” dedi.
“Proje, 11. Kalkınma Planı hedef ve politikaları çerçevesinde hazırlandı”
Projenin amacını anlatan Dr. Öğr. Üyesi Emine Güler Çelik, “Projenin temel amacı, ülkemizde yurt dışından temin edilen tek adımlı, yüksek hassasiyet ve seçicilikteki lateral flow testlerin (LFA), madde kullanım bozukluklarının tespitine yönelik olarak kullanılmak üzere, yeni geliştirilecek, güncel metotlarla yerlileştirilmiş olarak prototiplerinin üretiminin gerçekleştirilmesidir. Özellikle son zamanlarda madde kullanım bozukluklarının ülkemizde yaygınlaşması, hızlı değişen madde profillerinin çabuk ve doğru bir şekilde analizlenebilmesine olan ihtiyacı artırmaktadır. Bu konu ile ilgili olarak 11. Kalkınma Planı’nda yer alan ‘Bağımlılıkla mücadele alanında yürütülen sağlık hizmetlerine erişimin kolaylaştırılması’ ve ‘Toplumdaki madde kullanım sıklığının periyodik olarak yapılacak bilimsel araştırmalarla izlenmesi’ ifadeleri, bu alana hizmet verebilecek çalışmaların önceliğini vurgulamaktadır” diye konuştu. Aynı zamanda Kalkınma planına göre “öncelikli sektörler” arasında yer alan “tıbbi cihazların” Ar-Gesi, preklinik ve prototip çalışmalarını yapmak ve yerli üretim kapasitesini geliştirmek anlamında projenin bilimsel ve teknolojik yaygın etkisini vurguladı.
“Amaç, madde kullanımının yerinde ve düşük maliyetli tespitini sağlayacak hızlı tanı kiti geliştirilmesi”
Geliştirilecek kitler ile ilgili bilgi veren Dr. Öğr. Üyesi Güler Çelik, “Proje önerisi kapsamında, tanıyıcı molekül olarak aptamerlerin kullanıldığı ve madde kullanım bozukluklarının tespitinde etkin olarak kullanılabilecek kağıt tabanlı testler uygun şekilde tasarlanarak üretilecek. Projenin nihai hedefi; trafikte ve iş yerinde madde kullanımının belirlenmesi amacıyla tükürükte madde analizi yapabilecek bir test kitinin prototipinin oluşturulması. Madde tanı kitlerinin tüm bileşenlerinin üretimi ülkemizde yapılmamakta. Bu proje kapsamında hem yerli üretimleri sağlanacak hem de yeni metodolojik yaklaşımların kullanılmasıyla iyileştirilmeleri mümkün olacak. Yeni metodolojik yaklaşımları; tanıyıcı biyomolekül olarak aptamerlerin kullanılması ve Altın nanopartikül/Aptamer biyokonjugatların hazırlanmasında en etkin yüzey kimyasının kullanılması oluşturmakta. Aynı zamanda test kiti bileşeni olan aptamerler, proje ekibinde bulunan alanında uzman araştırmacılar tarafından üretilecek. Dolayısıyla test kiti bileşenlerinin de yerli temini mümkün olabilecek. Geliştirilecek olan prototip, tükürükte madde testi olarak kullanılacağından dolayı yerinde analize en uygun formatta tasarlanacak. Bu bağlamda hem test hem de ara ürün olarak yeni bir yüzey kimyası ile tasarlanacak nanopartiküler biyokonjugatların bir araya gelmesi tamamen yeni ve yerli bir ürün olarak son derece önemli olacak. Bu model, değişen madde kullanım profiline kolayca adapte olabilecek, sürekli güncellenebilecek bir ürün niteliğini taşıyacak” dedi.
